Het kabinet maakt weer kans op een Big Brother Award, een prijs voor mensen en organisaties die volgens de organisatoren de privacy van burgers schenden. Eén van de drie kandidaten is namelijk minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken.
De prijs ging in 2011, 2013 en 2014 naar Ivo Opstelten, toen minister van Veiligheid en Justitie.
Plasterk “werkt wel aan een afluisterwet, maar weigert te luisteren naar kritiek daarop”, zei burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom woensdag. “Uit de nominaties blijken grote zorgen over het voorstel van de minister van Binnenlandse Zaken om de geheime diensten de bevoegdheid te geven om communicatie massaal af te luisteren.”
Plasterk werkt verder aan modernisering van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Daarmee wil hij de mogelijkheden die er nu zijn om mensen te laten volgen, laten aansluiten bij technologische ontwikkelingen. De voorstellen worden fel bekritiseerd, omdat ze een grote inbreuk op de privacy van veel burgers zouden betekenen.
De beoogde nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten leidt ertoe dat alle Nederlanders kunnen worden afgeluisterd zonder dat zij ergens van verdacht worden, aldus het College voor de Rechten van de Mens. In het wetsvoorstel, dat het mogelijk maakt ongericht telecommunicatie te onderscheppen, ontbreken waarborgen voor de bescherming van de privacy.
Achmea genomineerd
Plasterk neemt het op tegen verzekeraar Achmea, die klanten een korting biedt als ze hun persoonsgegevens delen. Achmea is op zoek naar nieuwe manieren om geld te verdienen met schadeverzekeringen. Daarbij wordt onder meer gedacht aan de mogelijkheden om via slimme apparaten meer informatie te krijgen over het gedrag van klanten. Daarvoor wil Achmea onder meer samenwerken met Google Nest. Dat bedrijf maakt slimme thermostaten, die huizen veiliger maken door middel van rookmelders en koolmonoxide-alarmen.
Achmea gaat verder werken aan een kastje voor in de auto, waarmee het rijgedrag van polishouders kan worden gevolgd. Een veilige rijstijl kan dan worden beloond met een lagere premie. De mogelijkheden op dit vlak worden nog onderzocht. Daarbij is Achmea onder meer in gesprek met TomTom, dat dergelijke kastjes kan maken.
En ook Microsoft maakt kans
De andere genomineerde is Microsoft, dat met het nieuwe besturingssysteem Windows 10 het gedrag van gebruikers opslaat. "Van getypte en ingesproken tekst tot de inhoud van je adresboek, de websites die je bezoekt, de software die je gebruikt en je locatie. Ook wordt persoonlijke informatie gedeeld met advertentieboeren en app-ontwikkelaars", aldus Bits of Freedom. "Dat het voor de gebruiker onduidelijk is om welke gegevens het daarbij precies gaat, maakt dat alleen maar erger."
De Big Brother Award wordt op 28 oktober uitgereikt in de Stadsschouwburg in Amsterdam. Stemmen kan hier. Er is ook een prijs van deskundigen voor de grootste privacyschender en een prijs voor iemand die zich juist inzet voor privacy. Die Winston Award ging vorig jaar naar klokkenluider Edward Snowden.
Rechtszaak tegen Facebook
Eregast bij de ceremonie is de Oostenrijker Max Schrems. Hij won onlangs een historische rechtszaak tegen Facebook. Daardoor mogen persoonlijke gegevens van Europeanen niet zomaar op servers in de Verenigde Staten worden gezet.
De rechters zetten een streep door een besluit van de Europese Commissie in 2000, die de Verenigde Staten hadden aangemerkt als een ‘veilige haven’ voor privédata. Schrems stapte naar de rechter na de onthullingen van Edward Snowden dat Amerikaanse geheime diensten op grote schaal het internet afluisteren.
Het besluit kan duizenden Amerikaanse bedrijven raken, waaronder technologiereuzen zoals Facebook, Apple en Google, softwarebedrijven zoals Adobe en farmabedrijven. De implicatie is dat technologiebedrijven mogelijk zelf overeenkomsten moeten sluiten met privacy-toezichthouders in Europa over de overdracht van gegevens.